RK kerk HH Mozes en Aaron - Antonius van Padua
Nieuwe bestemming
Foto: Anton van Daal
Waterlooplein 61
Amsterdam
Gemeente Amsterdam
Noord-Holland

(Kerk)gebouw

De RK kerk van de H Antonius van Padua van Amsterdam is beter bekend als de Mozes en Aäron kerk tegenover de Leprozengracht nu Waterlooplein.
In 1641 is door de Franciscaanse pater Joannes Boeiensz een huis in de Jodenbreestraat "waar Mozes in de gevel staat" aangekocht (zie daar).
In 1682 werd door pater Cornelis de Vroom de schuilkerk uitgebreid. met o.a. het huis waar "Aäron" op de gevel prijkte.
In 1839/41 werd over de oude, maar rijk gedecoreerde statie (schuilkerk) van de H Anthonius van Padua een "zuilkerk" gebouwd naar ontwerp van architect Tilman Francois Suys (1783-1867), stadsbouwmeester van Brussel. Waterstaatskerk - neo-classicistische hallenkerk met dertig meter hoge torens .Witte classicitische gevel.
De kerk is in 1841 in gebruik genomen.
Suys vergrootte het hoofdaltaar uit de schuilkerk en voegde er twee zijaltaren aan toe, gebruik makend van beelden uit de schuilkerk.
De kerk bezit een fraaie barokke preekstoel van De Cuyper te Antwerpen uit 1850 en twee altaarstukken van Jacob de Wit (1695-1887).
De parochie is in 1969 opgeheven. De kerk is sinds 1970 in beheer bij het Mozeshuis, een centrum voor volwassenen-educatie.
In 1980 is de kerk gesloten voor de eredienst. De kerk fungeert als aula van het Mozeshuis voor vieringen, symposia, exposities en muziekuitvoeringen.
Restauratie kerk in 1990/91.
De kerk is op 22 januari 1991 weer in gebruik genomen in aanwezigheid van koningin Beatrix.
In 1971/76 is de kerk buiten gebruik gesteld voor de eredienst. De kerk werd een cultureel centrum. De stenen "Mozes en Aäron" - waaraan de kerk haar naam ontleent - staan nog altijd in de gevel.
De Joodse groepering Beth Ha'Chidush wil dat de Joodse synagoge - de Uilenburger Synagoga aan de Nieuwe Uilenburgerstraat 91 weer terugkomt in Joodse handen (zie daar). Zij huren nu deze voormalige katholieke kerk.
Uit een artikel in Trouw van 11 juli 2014 blijkt dat de kerk nu het onderkomen is van Saint’Egidio, een door de RK kerk erkende beweging van gewone burgers die zich richt op armen en eenzamen. De beweging is in 1968 in Rome ontstaan in het kerk van Sant’Egidio in de wijk Trastevere. De groep in Amsterdam bestaat sinds 2000. En er zijn ook groepen in Nijmegen en Utrecht.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Boer, Cor/Proeskie, Theo: Orgels in Amsterdam I(1980)17* 75
Bouman, mr A.: Nederland Orgelland 108 afb VI-11* 115-116, uitgave Spruyt, van Mantgem & de Does, Leiden 1964
Eck, Ton van: schiedenis van de orgels in de Boskantkerk
Gierveld, dr Arend Jan: het ned. huisorgel in de 17e en 18e eeuw 171; Vereniging voor Ned. Muziekgeschiedenis 1977
Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)224 251
Harst, Hans van der: langs nederlandse orgels IV 48, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Jongepier, Jan: achter het Friese orgelfront-tentoonstelling orgelbouw (1776-1926)24
Jongepier, Jan: langs nederlandse orgels III 32 33 54 55 159* 160*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 34
Raas, Jan: de kroon op het werk - het orgel van de Mozes en Aaronkerk en foto's
Schippers: foto G 41*, de mixtuur schagen
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 56 60, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
150 jaar Adema Orgelbouw sinds 1855 (2006)16 18-19 20 foto 19* foto 20* 25 32 37 44 48 57 foto 74* foto 75* 58 foto 76* 59 63 64 100
250 jaar orgelmaker Vermeulen 49
contactbrief voor kerkenverzamelaars 23(1990)21, 25(1991)23, 33(1995)25, 39(1998)7, 55(2006)31
de Mixtuur 4(1971)57, 38(1982)282, 53(1986)146*
de Orgelvriend 10(1978)22-23 (3 foto's)*, 1(1987)8
de orgelmakers Witte (1978)7 foto 4 a/b** 14; Stichting Orgel Grote Kerk Gorcum
het Maarschalkerweerd-orgel in de Bergeijkse Hofkerk 30
het Orgel 11(1978)351-355 (3 foto's)*, 7/8(1984)296-299*, 6(1990)congres 20-23 juni 131-132*, 9(1993)291, 11(1994)409, 3(1995)102-109 (4 foto’s*), 6(1995)222-223
organist & eredienst 11(1978)199-200**
orgel concertgebouw in ere hersteld 15
orgelkalender 2003 de Orgelvriend*
orgels in Ned 104

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk HH Mozes en Aaron - Antonius van Padua Amsterdam -

Orgelhistorie

b: 1691; rechts voor in de kerk op een hoger gelegen zangerstribune
b: Joannes Petrus Hilgers, Amsterdam 1783, hoog achter in de kerk
- disp. naar Joachim Hess 1774 en Broekhuyzen 1855: M II ap: Bovenman. 12-Onderman. 12
o: nieuwe kerk Matthias van den Brink, Amsterdam 1841
- rapport van Matthias van den Brink uit januari 1866 met offerte met het oog op herstel van het oude orgel. De zaak wordt aangehouden
b: Gebrs. Petrus Joseph en Carolus Borromeüs Adema, Amsterdam 1869/71 naar ontwerp van architekt T.F. Suys volgens Frans-romantische pricipes, met pijpwerk uit het oud orgel en pneumatische hefboommachine; M III vp: Hw 16-Pos 11-Réc 10-Ped 7
adviseur Charles Marie Philbert (1826-1894) te Amsterdam
ingebruikname orgel op 30 april 1871 met een bespeling door organist Alphonse de Mailly, professor Conservatorium te Brussel
r: Gebr. Adema, Amsterdam 1878; negen Nederlandse tongwerken en twee fluiten vervangen door Franse registers; Hw +2, Pos +3, Zw +3, Ped +3
r: Gebr. Adema, Amsterdam 1886/87, uitbreiding pedaal met vier stemmen, front met zijvelden vergroot (kas aanmerkelijk vergroot); M III vp:
- in oktober 1877 volgde het faillissement van de Fa. Adema te Amsterdam
- Piet Adema zet het werk aan het Mozes-orgel voort; zwelkast voor Pos en Réc; M III vp: Hw 16-Pos 11-Réc 10-Ped 11
adviseur Charles Marie Philbert
het voltooide orgel is op 19 oktober 1887 in gebruik genomen met een bespeling door Jos A. Verheijen
r: Gebr. Adema, Amsterdam 1910; electrische windmachine
r: Gebr. Adema, Amsterdam 1935; stemming Vox Coelestis-Pos ongedaan gemaakt
r: Gebr. Adema, Amsterdam 1938; schoonmaak en reparatie; stemming Vox Coelestis weer teruggebracht
r: Adema's Kerkorgelbouw (Hubert Schreurs), Amsterdam 1954; restauratie en uitbreiding: op het Reciet een Cymbale IV-V
- vanaf 1970 waren er plannen het orgel te restaureren. In 1971/76 raakt orgel technisch in verval. "14 jaar publiekelijk stilzwijgen van het orgel".
- het orgel is nu eigendom van de stad Amsterdam, de houten kas is eigendom van de RK Citykerk
r: Hubert en Antoine Schreurs, Amsterdam 1977; het orgel werd weer enigszins bespeelbaar gemaakt, Man I, II, Ped: Barker, Man III M: GO 16-Pos 11-Réc 11-Ped 11
- het orgel was vanaf 1980 niet meer te horen
r: Flentrop Orgelbouw, Zaandam 1994; algeheel herstel van mechaniek en intonatie, uitbreiding van de klavieromvang met fis3 en g3, front opnieuw geschilderd en verguld; M III vp: Hw 16-Pos 11-Réc 11-Ped 11
adviseurs: Jan Jongepier te Leeuwarden, Jan Raas te Amsterdam en O.W. Wiersma, Rijksorgeladviseur
het orgel werd op 7 oktober 1994 na 14 jaar zwijgen opnieuw in gebruik genomen et een bespeling door Jan Raas, titularis van de kerk

Dispositie

1871 (Adema):
Hoofdmanuaal C-f3
Grondstemmen:
Principaal 16, Gedekt 16, Principaal 8, Portunaal 8, Gedekt 8, Kwint 5 1/3, Principaal 4, Principaal 2, Mixtuur IV-VII
Combinatiestemmen:
Diapason 8 (overblazend), Diapason 4 (overblazend), Kornet III-V, Ripieno II, Bariton 16, Trompet 8 (overblazend), Trompet 4 (overblazend)
Positief in zwelkast C-f3
Grondstemmen:
Viool 16, Salicionaal 8, Viool 8, Gedekt 8, Viool 4, Gedekt 4
Combinatiestemmen:
Kwintviool 2 2/3, Viool 2, Mixtuur IV-VI, Fagot 16, Engelsche Hoorn-Hobo 8
Reciet in zwelkast C-f3
Grondstemmen:
Kwintatoon 16, Violoncel 8, Fluit 8 (overblazend), Voix Céleste 8*, Violine 4, Dwarsfluit 4 (overblazend)
Combinatiestemmen:
Kwintfluit 2 2/3, Piccolo 2 (overblazend), Terts 1 3/5, Trompet 8 (overblazend), Clarinet 8
Pedaal C-f1
Grondstemmen:
Contrabas 16, Gedekt 16, Openbas 8, Openbas 4
Combinatiestemmen:
Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
Voettreden voor windtoevoer grond- c.q. combinatiestemmen
Koppeltreden: Hoofdmanuaal-Positief, Hoofdmanuaal-Reciet, Positief-Reciet, Pedaal-Hoofdmanuaal, Pedaal-Positief, Octaafkoppeling Pedaal
Treden voor een Tremulant (Positief)
Hoofdmanuaal met Barkermachine
Aandrijving windvoorziening met een "draaiende beweging"
* gereserveerd
 
± 1960 (volgens Bouman):
Hoofdwerk (I)
Praestant 16, Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Dwarsfluit 8, Portunaal 8, Quint 5 1/3, Octaaf 4, Flûte harm. 4, Octaaf 2, Cornet III-V 2 2/3, Mixtuur IV-VII 2 2/3, Ripieno II 1 1/3-1, Baryton 16, Trompet 8, Klaroen 4
Positief in zwelkast (II)
Viola 16, Bourdon 8, Viola 8, Salicionaal 8, Gedekte fluit 4, Viola 4, Quintviool 2 2/3, Violine 2, Mixtuur II-VI 1 1/3, Fagot 16, Fagot Hobo 8
Reciet in zwelkast (III)
Quintadeen 16, Openfluit 8, Violoncel 8, Voix Céleste 8, Flûte harm. 4, Quintfluit 2 2/3, Piccolo 2, Terts 1 3/5, Cymbaal IV-V 2/3, Trompet 8, Vox humana 8
Pedaal
Subbas 32, (cº - f' transmissie uit Openfluit 16), Praestant 16, Gedekt 16, Openbas 16, Quint 10 2/3, Octaafbas 8, Violoncel 8, Octaaf 4, Bazuin 16, Trompet 8, Klaroen 4
 
1977 (Adema/Schreurs):
Hoofdmanuaal (I) C-f3
Principaal 16, Gedekt 16, Principaal 8, Portunaal 8, Gedekt 8, Diapason 8 discant, Quint 5 1/3, Principaal 4, Diapason 4, Principaal 2, Mixtuur IV-VII 2 2/3, Cornet III-IV 8, Ripieno II 1 1/3, Baryton 16, Trompet 8, Trompet 4
Positief expressief (II) C-f3
Viool 16, Viool 8, Salicionaal 8, Gedekt 8, Viool 4, Gedekt 4, Quintviool 2 2/3, Viool 2, Mixtuur II-VI 1 1/3, Fagot 16, Fagot Hobo 8
Reciet expressief (III) C-f3
Quintatoon 16, Violoncello 8, Fluit 8, Vox Coelestis 8, Dwarsfluit 4, Quintfluit 2 2/3, Piccolo 2, Terts 1 3/5, Cymbale IV-V 2/3, Trompet 8, Vox Humana 8, Tremulant (trede)
Pedaal C-f1
Subbas 32, Contrabas 16, Openbas 16, Gedekt 16, Quint 10 2/3, Openbas 8, Violoncello 8, Openbas 4, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
Koppelingen (treden):
Man. I-II, Man. I-III, Man. II-III, Ped.-Man. I, Ped.-Man. II, Octaves aigues Pedaal, Octaves graves II
Treden: Zwelkast II. Zwelkast III. Grondstemmen I, Grondstemmen II, Grondstemmen III. Sterke grondstemmen P, Zachte grondstemmen P. Vulstemmen I. Vulstemmen II. Vulstemmen III. Tongwerken P
Barker-machines voor I, II en Pedaal, Reciet met directe overbrenging)
Afsluitingen (als treden):
 
1994 (Adema/Flentrop):
Hoofdwerk (I) C-g3
Grondstemmenlade:
Principaal 16, Gedekt 16, Principaal 8, Portunaal 8, Gedekt 8, Kwint 5 1/3, Principaal 4, Principaal 2, Mixtuur IV-VII
Combinatielade:
Diapason 8 overblazend, Diapason 4 overblazend, Kornet V, Ripieno II, Baryton 16, Trompet 8 overblazend, Trompet 4 overblazend
Positief (II) C-g3 (achter manuaal III)
Grondstemmen:
Viool 16, Salicionaal 8, Viool 8, Gedekt 8, Viool 4, Gedekt 4
Combinatiestemmen:
Kwintviool 2 2/3, Viool 2, Mixtuur IV-VI, Fagot 16, Fagot Hobo 8
Reciet (III) C-g3
Grondstemmen:
Kwintatoon 16, Fluit overblazend 8, Violoncel 8, Vox Coelestis 8, Dwarsfluit overblazend 4
Combinatiestemmen:
Kwintfluit 2 2/3, Piccolo overblazend 2, Terts 1 3/5, Trompet overblazend 8, Vox Humana 8, Tremulant (trede)
Pedaal C-f1
Zachte grondstemmen
Contrabas 16, Gedekt 16, Openbas 8, Violoncel 8
Sterke grondstemmen
Subbas 32, Openbas 16, Kwint 10 2/3
Combinatiestemmen
Openbas 4, Bazuin 16, Trompet 8, Trompet 4
Laden 1887, achter zijvelden front: Subbas 16, Openbas 16, Kwint 10 2/3. Bazuin-laden, achter grote laden: Bazuin 16
Treden) voor manuaalkoppels I-II, I-III, II-III; pedaalkoppels naar I en II
afsluitingen grondstemmen I, II, III, pedaal (laden 1871)
ook voor sterke grondstemmen pedaal (laden 1887)
Afsluitingen voor combinatiestemmen-tongwerken I, II, III, pedaal

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2017-05-05 17:14:40