Hervormde kerk Agnes
In gebruik

Geen
foto
beschikbaar

Buorren 23
Goutum
Gemeente Leeuwarden
Friesland

(Kerk)gebouw

Goutum is een dorp met ca. 3000 inwoners in de gemeente Leeuwarden, van de stad gescheiden door het Van Harinxmakanaal. Door de ontwikkeling van Leeuwarder nieuwbouwwijken is het dorp grotendeels binnen de stad Leeuwarden komen te liggen.
Goutum ontstond in de vroege Middeleeuwen op enkele terpen.Sinds de 14e eeuw stond ten zuidwesten van de kerk de Wiarda State. Deze is in 1882 afgebroken.
Kerk gebouwd in de 11e of 12e eeuw en gewijd aan de heilige Agnes op een terp die rond 1900 deels is afgegraven.
Na diverse verbouwingen en uitbreiding met o.a. een gotische zadeldaktoren, met drie geledingen in de 15e eeuw, ontstond de huidige eenbeukige Agneskerk, omgeven door lindebomen en een smeedijzeren hek. De onderste geleding van de toren is vrijwel niet versierd, in de tweede bevinden zich eenvoudige spitsboognissen en de derde geleding heeft galmgaten in spitsboognissen. De toren moet diverse malen zijn hersteld, getuige de jaartalstenen in de westgevel onder meer in 1631 en 1737. De wijzerplaat vermeldt eveneens het jaartal 1737. De klok uit 1511 die in de toren hangt, is gegoten door Geert van Wou en Johan Schonenborch.
Onder de toren bevindt zich een grafkelder uit de 18e eeuw van de familie Van Cammingha.
Het interieur van de kerk wordt gedekt door een houten tongewelf met trekstangen. Binnen de sluiting van het vijfzijdige koor staat de preekstoel.
Rond de neoclassicistetische ingang uit de 19e eeuw zijn sporen van een vroegere, met baksteen dichtgemetselde, ingang te zien. De huidige ramen zijn eveneens in de 19e eeuw aangebracht, waarbij de vensters werden verkleind.
De kerk is een Rijksmonument.
Een nieuw verwamingssysteem maakte binnen korte tijd een einde aan de bruikbaarheid van het orgel.
De Hervormde gemeente van Hempens is in 1988 samengevoegd met die van Goutum.
PKN-kerk.
Het exterieur van de kerk is in 1993/94 gerestaureerd.
De kerk is op 25 juni 1994 weer in gebruik genomen.
In de loop van 2005 is het interieur gerestaureerd. In de noordmuur zijn tufsteendelen van de oorspronkelijke kerk te zien. Aan de buitenzijde is niets te zien van een piscinanis (een diepe muurnis naast het altaar met een afvoer naar buiten) die in 2006 aan de zuidoostzijde binnen de kerk werd aangetroffen.
De kerkenraadsbanken en het doophek zijn bij de restauratie van 2006 verwijderd. De twee wapenborden van de familie Cammingha bleven gehandhaald.
Bij het verwijderden van de houten vloer kwamen enkele onbekende grafzerken te voorschijn, grafzerken van o.a. de familie Wyarda (Wiarda), bewoners van de afgebroken Wiarda State, en van meestersteen- en beeldhouwer Vincent Lucas (hij maakte o.a. grafzerken in Burgwerd en Weidum. Ter wille van deze grafzerken is toen het ontwerp en de uitvoering van een nieuwe vloer drastisch aangepast. Er is een glazen vloer aangelegd om de zerken te behoeden voor slijtage én zichtbaar te maken in de kerk. In 2006 is verder een oud venster opengebroken en ingevuld met glas in lood, waarin het wapen van Goutum is aangebracht.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Jongepier, Jan: achter het Friese orgelfront-tentoonstelling orgelbouw (1776-1926)20
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 20(1988)15, 31(1994)18, 32(1994)29, 56(2006)17
de Mixtuur 11(1973)197, 44(1983)572
het Orgel 2(1985)59-62**

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk Agnes Goutum -

Orgelhistorie

b: Gebr. L. van Dam & Zn., Leeuwarden 1864, het front is een dubbelganger van het in 1865 door Van Dam opgeleverde orgel in de Hervomde kerk te Cornwerd; M II ap: Hw 8-Bov 5
In januari 1865 vond de ingebruikname plaats
- het orgel bleef onvoltooid
r: Vaas & Bron, Leeuwarden
r: Orgelmakerij Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1982/83; algehele restauratie; achter het orgel is een balgenkas met magazijnbalgen, alsmede de handpomp voor bediening van de schepbalgen, klaviatuur in linkerzijwand; M II ap: Hw 8-Bov 5
adviseur Jan Jongepier
het orgel is op 24 juni 1983 weer feestelijk in gebruik genomen met een orgelbespeling door Jan Jongepier
- in 1985 was het orgel onbruikbaar vanwege het nieuwe verwamingssysteem
r: Orgelmakerij Bakker & Timmenga, Leeuwarden 2015; Cornet op het Hoofdwerk geplaatst
- de groene kleur van de orgelkas is niet origineel. Aanvankelijk was de kas geschilderd in imitatie eiken

Dispositie

1983 (Van Dam/Bakker & Timmenga):
Hoofdmanuaal (I) C-g3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quintprestant 3, Octaaf 2, Muëtte (open plaats voor Cornet), Trompet 8 bas/discant
Bovenwerk (II) C-g3
Salicionaal 8 (C-Fis gec. met Fluit dolce), Fluit dolce 8, Flûte travers 4, Gemshoorn 2, Muette (lege plaats), Klarinet 8* bas/discant, Tremulant
Pedaal C-aº
aangehangen
Klavierkoppel
Afsluiting Onder, Afsluiting Boven
* de Klarinet is een doorslaand tongwerk
 
2014 (Van Dam):
Hoofdwerk C-g3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quintprestant 3, Octaaf 2, Trompet 8 bas/discant
Bovenwerk C-g3
Fluit douce 8, Salicionaal 8, Fluit 4, Gemshoorn 2, Klarinet 8
Pedaal C-aº
aangehangen
Manuaalkoppel
Afsluiter Hoofdwerk, Afsluiter Bovenwerk. Tremulant

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42