RK kerk H Werenfridus
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
Noard 175
Warkum (Workum)
Gemeente Súdwest-Fryslân
Friesland

(Kerk)gebouw

Rond 1025 is een kerkje gesticht door Ecghebrechte van Wolricgheem, genoemd naar St. Gertrudis; kleine kerk met drie ramen en een spitse toren.
In 1353 werd de parochie overgedragen aan het rk klooster in Stavoren.
Vóór 1385 was er al een pastoor in Workum.
Nieuwe kerk gebouwd op het eind van de 15e eeuw.
In 1515 werd de stad en de kerk geplunderd door Gelderse troepen, de kerkklokken gestolen en de toren in brand gestoken.
In 1523 is de toren bij gevechten tussen Gelderse en Bourgondiërs (Hollanders) verloren gegaan.
De nieuwe kerk is in 1533 in gebruik genomen. Deze kerk is niet afgebouwd.
Bij de Reformatie in 1573 kwam de kerk in Hervormde handen.
Halverwege de 17e eeuw kwamen de katholieken samen in een boerenschuur te Baebueren. In 1680 is de schuurkerk afgebrand.
In 1680 is sprake van de inrichting van een "bedehuis der R. Catholiquen" op de plaats van de huidige St Werenfriduskerk in een loods van de scheepswerf tussen de Brouwersdijk en de huidige kerk. Langzaamaan is de schuur omgebouwd tot een echte kerk. In 1696 kreeg de kerk de naam St Werenfriduskerk.
Nieuwe kerk gebouwd in 1753 op dezelfde plaats in de vorm van een schuilkerk, met het uiterlijk van een pakhuis.
Het kerkje werd verscheidende keren opgeknapt en vergroot.
In 1807 verfraaide pastoor D. Bootsma de kerk met een torentje met klok.
De kunstschilder Otto de Boer maakte de kruiswegstaties.
Koperen kandelaars en een orgel geschonken door het echtpaar Bernardus Fluitman en Sytske Ydema.
Nieuwe kerk gebouwd in 1876/77 naar ontwerp van architect Wilhelm Victor (Alfred) Tepe (1840-1920) en aannemer Fa. Balvers uit Eibergen. Gebouwd met grote ondersteuning van pariochiaan Bernardus Fluitman. Neo-gotische pseudobasiliek. Interieur zoals het hoofdaltaar uit 1883, het Maria- en het Jozef-altaar uit 1898 uit de werkplaats van Friedrich Wilhelm Mengelberg (1837-1919). Edelsmeedwerk uit het atelier van Brom te Utrecht.
De gebrandschilderde ramen in het priesterkoor en de ramen bij de zijaltaren zijn gemaakt door Heinrich Gener.
Helaas bleek de technische kwaliteit van Gener's werk niet zo best.
De kerk is op 24 september 1877 ingewijd door mgr A. Schaepman, aartsbisschop van Utrecht.
De door Otto de Boer geschilderde kruiswegstaties, het schilderij "de verrijzenis van Christus", de koperen kandelaars, het orgel en het Maria-klokje gingen mee naar de nieuwe kerk.
In 1883 zijn een koperen altaarkruis en zes kandelaars bij Brom te Utrecht aangeschaft.
Nieuwe preekstoel met vier evangelisten en hun symbolen van Mengelberg uit 1885/86.
De doopkapel met doopvont is van Brom.
Het zilveren tabernakel is 18e eeuws.
In de toren twee klokken, de Werenfridusklok en de Jozefklok gegoten door klokkengieterij Gebr. van Bergen te Midwolda.
Op 22 oktober 1929 is toestemming van de bisschop gekregen om twee gebrandschilderde ramen te aanvaarden, op 3 november 1934 wederom toestemming voor twee ramen. De ramen achter het orgel zijn van latere datum.
In 1928 is centrale verwarming en in 1929 elektrische verlichting aangelegd.
Nieuw uurwerk uit 1933.
In 1946 waterleiding in pastorie en kerk.
In de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers de klokken uit de toren gehaald. In 1949 zijn drie nieuwe klokken geplaatst.
In 1952 in het Hoofdaltaar verhoogd.
Nieuwe kerkdeuren uit 1954.
In 1957 zijn nieuwe ramen in de zijkapel geplaatst.
Aanleg van een geluidsinstallatie in 1959.
Na het Tweede Vaticaans Concilie verdwenen de communiebanken en kwam een losse altaartafel op het priesterkoor.
Ruimte voor het zangkoor in het transept bij het Maria-altaar.
De ijzeren hekken voor de kerk verdwenen in 1970, ook verdwenen heiligenbeelden en triomfkruis.
De heiligenbeelden en het triomfkruis kwamen terug bij het veertigjarige priesterjubileum in 1980 van pastoor Janning.
In 1965 werd de toren grondig gerestaureerd.
Op 10 februari 1976 is de kerk als monument erkend.
Restauratie gebrandschilderde vensters van Mariakapel en priesterkoor gemaakt door Heinrich Gener uitgevoerd in het atelier van Bloem Glazeniers te Hoogezand in 1977.
In 1991 is het orgel aan de Monumentenlijst toegevoegd.
Restauratie toren en doopkapel in 1994/98.
Op 5 april 1998 werd tijdens de viering van Palmpasen de hoofdingang officieel in gebruik genomen.
Restauratie kerk vanaf 1988. In juli 2001 begon een nieuwe restauratie.
De kerk is gerestaureerd in het kader van de regeling kanjermonumenten 2002.
Heringebruikname kerk, toren en orgel op zondag 23 november 2003.
De Zalige Titus Brandsmaparochie is ontstaan op 1 januari 2014 na de fusie van de parochies van Bolsward, Makkum, Witmarsum en Workum. Er is nu besloten om de kerken in Witmarsum en Makkum op korte termijn af te stoten. De parochies in deze dorpen blijven wel bestaan en zullen op kleinere locaties ook verder gaan met de misvieringen. De Sint Werenfriduskerk in Workum wil de parochieraad overdoen aan een stichting. Wel blijft de kerk dan in gebruik.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Dykstra, Langedijk en Hylkema: 125 jaar St. Werenfriduskerk te Workum (2003)veel foto's*
Eck, Ton van & Timmer, Victor: Over de orgels in de statie en parochiekerk van Workum; uitgave van de Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel, publicatie nr 70, maart 2009 (veel foto's)*
Jongepier, Jan: achter het Friese orgelfront-tentoonstelling orgelbouw (1776-1926)13
Tijdschriften en andere uitgaves
150 jaar Adema Orgelbouw sinds 1855 (2006)23 26-27 foto 35* 32 35 37 53 55 66 67 68 82
contactbrief voor kerkenverzamelaars 46(2001)23, 51(2004)24
de Mixtuur 83(1996)135-136
de Orgelvriend 9(1981)6
kerkepadgids (1985)34-35*
voorlopige Monumentenlijst disp. map 1.74

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
RK kerk H Werenfridus Warkum -

Orgelhistorie

b: of overplaatsing in 1777. met toestemming van het stadsbestuur; positief of kabinetorgel geplaatst achter een "kerkfront" met namaakpijpen van hout
- onderhoud Eeltje Sjoerds Ypma, Bolsward 1859
r: Eeltje Sjoerds Ypma, Bolsward 1874; gelden in ontvangst genomen door zijn broer Fopke Sjoerds Ypma, organist van de Martinuskerk te Bolsward; herstel van het orgel
o/r: nieuwe kerk Eeltje Sjoerds Ypma, Bolsward 1876
- een seraphine-orgel of kerkharmonium werd tussen 1881 en ± 1885 geleverd door Eeltje Sjoerds Ypma te Bolsward
het oude orgel werd in 1885 verkocht aan Petrus Josephus Adema (1828-1919) te Amsterdam. De opbrengst werd afgestaan aan Bernardus Fluitman, de parochiaan die veel had gegeven voor de bouw en tot verfraaïng van de kerk
b: P.J. Adema & Zn,, Amsterdam 1884/85 aangeboden door Bernardus Fluitman; twee kassen aan weerszijden van het torenraam en een vrijstaande speeltafel, frontontwerp en gehele orgelkast naar tekening van Friedrich Wilhelm Mengelberg te Utrecht, de beide orgelkassen, blaasbalgen en de stellingen voor de blaasbalg en windlades werden in Franeker vervaardigd door Epke en diens zoon Nicolaas Adema; M II vp: Hoofdmanuaal 7-Pos 6-Ped 2
keuring en ingebruikneming op woensdag 8 april 1885 met een bespeling door Jos Anthonius Verheyen, organist Mozes en Aärenkerk te Amsterdam
- onderhoud P.J. Adema te Amsterdam jaarlijks vanaf 1886
r: P.J. Adema, Amsterdam 1923; aanschaf en plaatsing van een elektrische windmotor, de balgtreder was daarmee overbodig geworden
r: Adema, Amsterdam 1957; stemmen en revisie en herstel van enkele gebreken
r: Adema, Amsterdam 1963; grondige schoonmaak, het opnieuw bevoeren en afstellen van het mechaniek herstel kas, aanbrengen van nieuwe stemkrukken, enz.
in 1982 werd het instrument onderzocht door drs Hans van der Harst, adviseur van de KKOR. Advies het orgel te laten restaureren door de Fa. Adema te Amsterdam. In september 1982 diende Antoine Schreurs (Fa. Adema-Schreurs) een zeer gedetailleerd plan in voor een volledige restauratie. De kosten bleken een groot struikelblok, omdat van overheidswege geen financiële steun mocht worden verwacht
op 7 juni 2000 diende Ton van Eck een nieuw restauratieplan in
- het orgel is in april 2002 gedemonteerd en achter in de kerk opgeslagen vanwege de torenrestauratie. De speeltafel, de laden, de mechaniek en het pijpwerk verhuisden naar het atelier van Adema's Kerkorgelbouw te Hillegom
r: Adema's Kerkorgelbouw, Hillegom 2002/03; M II vp: Hoofdmanuaal 7-Pos 6-Ped 2
adviseurs Dr A.A.M.J. (Ton) van Eck namens de KKOR en R.W. (Rudi) van Straten en drs W. (Wim) Diepenhorst namens de Rijksdienst voor de Monumentenzorg Rijksadviseur
orgel op 23 november 2003 bespeeld door Ronald van Baekel tijdens en na de plechtige Eucharistieviering ter gelegenheid van de voltooïng van de restauratie van kerk, toren en orgel die 15 jaar tevoren was begonnen

Dispositie

1885:
Hoofdmanuaal (manuaal I) C-f'''
Bourdon 16, Prestant 8, Salicionaal 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Mixtuur II-III 2 2/3, Trompet 8
Positief (manuaal II) C-f'''
Viola di Gamba 8, Bourdon 8, Vox Celêste 8, Fluit Harmoniek 4, Piccolo 2, Basson Hobo 8
Pedaal C-d'
Subbas 16, Openbas 8
Koppels Hoofdmanuaal aan Positief (koppel, trede), Pedaal aan Hoofdmanuaal (koppel, trede)
Tacet
Magazijnbalg met in- en uitspringende vouw met twee schepbalgen in de onderkas van het hoofdwerk. Tweede kleinere magazijnbalg met in- en uitspringende vouw in de onderkas van het Positief. Druk hoofdbalg 100 mm waterkolom, druk positiefbalg 84 mm.
Toonhoogte a' = 870 trillingen per seconde.
Vrijstaande speeltafel aan de achterzijde van de tribune, achter de beide orgelkassen
 
2003:
Hoofdmanuaal C-f'''
Bourdon 16, Prestant 8, Salicionaal 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Mixtuur II-III, Trompet 8
Positief (manuaal II) C-f'''
Viola di Gamba 8, Bourdon 8, Voix celeste 8, Fluit harmoniek 4, Piccolo 2, Basson Hobo 8
Pedaal C-d'
Subbas 16, Openbas 8
Koppels: Manuaal-Positief, Pedaal-Hoofdmanuaal
Tacet
Magazijnbalg met in- en uitspringende vouw met twee schepbalgen in de onderkas van het hoofdwerk. Tweede kleinere magazijnbalg met in- en uitspringende vouw in de onderkas van het Positief. Druk hoofdbalg 100 mm waterkolom, druk positiefbalg 84 mm.
Toonhoogte a' = 870 trillingen per seconde.
Vrijstaande speeltafel aan de achterzijde van de tribune, achter de beide orgelkassen

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2015-11-11 14:21:18