Hervormde kerk - Johanneskerk
In gebruik

Geen
foto
beschikbaar

Lytse Buorren 3
Weidum
Gemeente Littenseradeel
Friesland

(Kerk)gebouw

De oudste delen van de toren dateren uit het begin van de 12e eeuw en het schip is ruim honderd jaar later opgetrokken uit kloostermoppen.
Binnen in de kerk zijn sporen uit de romaanse tijd (een voet van een doopvont en sarcofaagdeksels), de gotiek (grafzerken en geschilderde wijdingskruisen), de renaissance (grafzerken) en de barok. Tot die laatste tijd kan het waardevolle interieur geretend worden, dat geplaatst is rond 1710 en vrijwel compleet bewaard is gebleven. Beeldsnijder Gerrit Payaar was de maker.
In 1580 is Fryslân officieel tot het protestantisme overgegaan. Dat er in deze kerk een balgentreder betaald wordt, laat zien dat men het orgel ook na de overgang naar het protestantisme was blijven gebruiken.
Reparatie gewelf en kerk beschilderd door Haije Wijckes in 1651.
Op het orgel werd een uitvoerige tekst door schilder Nathan Olafs aangebracht, die uit 554 vergulde letters bestond.
In 1989 kwamen er petroleumlampen in de kerk te hangen.
Boven de kast van het orgel kwam een geschilderd orgelgordijn, dat thans niet meer bestaat.
Bij de restauratie in de jaren 1970 vragen de deskundigen zich af of bepaalde schilderingen op de westmuur verband houden met de oorspronkelijke plaats van het orgel.
De kerk is een Rijksmonument.
PKN-kerk.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)22 54 129 130 132 137 143 149 193 220 229 271 272 287 313 392-393, Fryske Akademy Leeuwarden 2003
Tijdschriften en andere uitgaves
de Mixtuur 19(1976)409, 25(1978)566, 39(1982)341, 66(1990)310

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Johanneskerk Weidum -

Orgelhistorie

b: vóór 1543
- in 1584 ontvangt Mathijs Raphael geld omdat hij het orgel visiteerde
r: kistemaker Sijbold Sijurdts 1622, reparatie
r: Meijnert Egberts, Berlikum 1649 reparatie
o: Willem Meijnerts, Berlikum 1651, verplaatsing en verbouwing van het orgel; timmerman Aling Feckes verplaatste de kas, veranderde het balgenhok en leverde hout en ijzerwerk. De wijzigingen waren zo ingrijpend, dat ook het gewelf gerepareerd moet worden.
het orgel werd in 1649 gekeurd door organist Sjoerdt Watzes te Franeker
- Pieter Holst uit de zuidelijke Nederlanden is in 1652 aanwezig het orgel te keuren ??
in 1653 werd het orgel nogmaals gekeurd door Sjoerdt Watzes te Franeker en enige collega's
r: Meijnert Egberts, Leeuwarden 1659; reparatie en stemmen
r: Meijnert Egberts, Leeuwarden 1666; reparatie
het orgel werd gekeurd door Sjoerd Watzes te Franeker
r: Evert Havercamp, Leeuwarden 1685; werkzaamheden
- in 1695 kwam er een scherm van wilgentenen achter de rug van de organist, gevlochten door de Leeuwarder korfmaker Claes Claessen Daluma. Waarschijnlijk gaf het de organist meer privacy
r: Jan Harmens, Berlikum 1701, reparatie
- Jan Harmens te Berlikum, onderhoud van 1701 tot 1713
r: Sijbe Pieters, Wirdum 1716; reparatiewerk
- onderhoud en stellen Pieter Sijbes de Vries te Leeuwarden 1759 tot 1774
r: Sijbe Pieters, Wirdum 1773; poging tot reparatie: hij beplakte de windlade met leer
- Pieter Sijbes te Wirdum (zoon van Sijbe), stemmen in 1775 en 1776
- orgelmaker Pieter de Vries hield in 1776 met Jan Noteboom (stadsarchitect van Leeuwarden en ontwerper van de orgelkas van het Hinsz-orgel te Bolsward) een uitgebreide inspectie van het orgel
- verfraaïng orgelkas in rococostijl in 1777/78, de kas wordt vertimmerd en geschilderd. H. Feijens, steen- en beeldhouwer te Leeuwarden is verantwoordelijk voor het snijwerk; 24 snijstukken en vier wapens. Door Elart Doedes werd het instrument geschilderd, mogelijk in een houtimitatie
r: Sijbe Pieters 1781 en 1782; enig reparatiewerk
r: Harnanus Ruger, Leeuwarden 1783 en 1785; reparatie balgen
- aan het einde van de 18e eeuw voldeed het oude orgel niet meer
r: Albertus van Gruisen, Leeuwarden 1797/98; in de oude kas werd het binnenwerk vernieuwd. Het is denkbaar dat het orgelgordijn in 1998 werd geschilderd
het orgel werd gekeurd door de Leeuwarder organist Pieter Frank
het orgel is op dindag 19 juni 1798 in gebruik genomen
- Albertus van Gruisen te Leeuwarden; onderhoud tot 1802
- pas in 1813, na de Franse tijd, werd het orgel weer gestemd door Jan Reinders Radersma te Wieuwerd
r: Jan Reinders Radersma, Wieuwerd 1815; blaasbalg gerepareerd
r: Johann Adolf Hillebrand 1823
- Pieter Radersma te Wieuwerd 1825 (zoon van Jan Reinders Radersma); onderhoud tot 1849
r: Fa. L. van Dam & Zn,, Leeuwarden 1851; nieuwe dubbele schep-blaasbalg
- Fa. L. van Dam & Zn, te Leeuwarden regelmatig onderhoud. De laatste stembeurt wordt in 1883 in rekening gebracht
- het orgel deed dienst tot 1889 en werd ingeruild. Het orgel werd verkocht aan een Afgescheiden kerk (Gereformeerde Noorderkerk) aan de Ridderstraat te HAARLEM
b: Fa. L. van Dam & Zn., Leeuwarden 1889; door de rijtuigzwarte kleur en het vele bladgoud had het orgel een deftige uitstraling; geschenk van Jhr. E.D. van Beijma en J. Traarda; M I ap: Man 8
inwijding orgel op 15 december 1889 met een bespeling door Klaas Suringbroek, organist van de Grote kerk te Leeuwarden
r: Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1900; Trompet 8 bas/discant geplaatst; M I ap: Man 9
- Fa. Bakker & Timmenga te Leeuwarden houd het orgel in onderhoud

Dispositie

1798 (Van Gruisen):
Manuaal
Praestant 8 discant, Holpijp 8, Praestant 4, Fluit d'Amour 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Mixtuur III-V, Sesquialter II-III
 
1889 (Van Dam):
Manuaal
Bourdon 16 discant, Prestant 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Violon 8, Octaaf 4, Fluit d'Amour 4, Octaaf 2, sleep gereserveerd voor Trompet 8
 
1900 (Van Dam/Bakker & Timmenga):
Manuaal
Bourdon 16 discant, Prestant 8, Holpijp 8, Quintadena 8, Violon 8, Octaaf 4, Fluit d'Amour 4, Octaaf 2, Trompet 8 bas/discant

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42