Hervormde kerk Johannes Baptist - Grutte tsjerke
In gebruik
Foto: Ansichtkaart
Heerenwal 52
Sloten (Sleat)
Gemeente De Friese Meren (De Fryske Marren)
Friesland
Sloten (Sleat)
Gemeente De Friese Meren (De Fryske Marren)
Friesland
(Kerk)gebouw
| Tijdens de Middeleeuwen was Sloten geen zelfstandige parochie maar behoorde tot de parochies van Wijckel en Tjerkgaast. De grens liep midden door het stadje en in het deel van Tjerkgaast lag een kapel, die pas in 1561 door bisschop Cunerus Petri tot parochiekerk werd verheven. | |
| In 1646/47 werd de kerk herbouwd | |
| Op 14 mei 1646 werd de eerste steen gelegd door Epheus van Oosterzee, kerkvoogd en burgemeester van Sloten, De bouw werd uitgevoerd door een bouwbedrijf uit Edam. | |
| De kansel staat centraal met een doophek rond de kansel. | |
| In het midden van de kerk de tafel met de fraai gerestaureerde statenbijbel met koperen beslag. | |
| Drie kroonluchters elk 12 kaarsen en 56 koperen kandelaars op de banken. | |
| Avondmaalszilver uit 1658. | |
| Luifelbank met familiewapen van Epheus van Oosterzee, rouw- en predikantenborden van Pier Hylckema te Sloten. | |
| Achter in de kerk de zg. Poutsmabank voor jonge studenten, vernoemd naar Jacob Poutsma, die in het midden van de 19e eeuw een kostschool dreef aan de Lindegracht. Op een andere bank langs de gevel zijn 56 koperen kandelaars te vinden. | |
| De kerk staat op de Rijksmonumentenlijst. | |
| De kerk was gesloten ivm kerkrestauratie i9n 1969/70. | |
| In 1990-2000 ± grote restauratie. | |
| PKN-kerk met Wijckel. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Gregoir, Edouard Georges Jacques (1822-1890): Historique de la facture et des facteurs d'orgues, Antwerpen (1865)184 | |
| Jongepier, Jan: frieslands orgelpracht I 50*; uitgave Boeijenga, Sneek 1970 | |
| Kluiver, dr J.H.: hist orgels in Zeeland III 101 | |
| Knock, Nicolaes Arnoldi: aantekeningen bij disposities kerkorgelen van J. Hess, vervolgd en bijgevoegd door George Hendrikus Broekhuyzen Sr. en Jan Zwart, Kampen (1973)6 | |
| Knock, Nicolaes Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)7-8 | |
| Oost, Ger/Wisgerhof, Bert: er staat een orgel 22 | |
| Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 127*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)54 67* 137 139 142 144 146 149 178-179* 184 245-246 295 385-387 405 427 451-452* 475, Fryske Akademy Leeuwarden 2003 |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| de Mixtuur 25(1978)566, 55(1986)225, 66(1990)310, 80(1995)1005 | |
| de Orgelvriend 9(1975)16 | |
| foto* | |
| het Orgel 11(1969)311, 10(1972)246 ,10(1976)326, 6(1979)222-225 (3 foto's)* | |
| kerkepadgids (1988)25-26* |
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde kerk Johannes Baptist - Grutte tsjerke | Sloten | - |
Orgelhistorie
| b: |
Jan Harmens, Berlikum 1704; M I: orgel gekeurd door Johannes Steenwijk, organist te Heeg - van 1704 tot 1710 geen onderhoud |
| r: |
Jan Harmens, Berlikum 1710/12; orgel in orde gemaakt - onderhoud Jan Harmens te Berlikum 1712 tot 1720 |
| r: |
Johannes Radeker, Franeker 1723; reparatie - onderhoud Johannes Radeker te Franeker 1725 - onderhoud Jan Franssen Formstra te Zweins 1726 tot 1728 - onderhoud Johann Michaell Schwartzburg te Leeuwarden 1729 tot 1748 - geen onderhoud tussen 1748 en 1755 na het overlijden van Johann Michaell Schwartzburg |
| r: |
Pieter de Vries, Leeuwarden 1755 - onderhoud en stemmen Pieter Sijbes de Vries te Leeuwarden 1755 tot 1776 - stemmen door Auke Kampen te Koudum 1778 |
| r: |
J. Postma 1780; reparatie - op 1 augustus 1785 besteedde de magistraat het maken van een kast voor het nieuwe kerkorgel aan |
| b: |
Albertus van Gruisen, Leeuwarden 1786; Nieuwe hoofdwerkkas en snijwerk van F. ter Hagen. Rugwerkkas van Jan Harmens. Nieuwe kas werd gemaakt door timmerman J.D. Fortuin in 1786; al het labiale pijpwerk van Harmens bleef behouden; M II ap: Man 10- Rugwerk 6 - zes beelden vervaardigd door Hermanus Berkebijl te Leeuwarden, geschilderd door Elijas Dirks organist Gerrit Muizelaar te Sneek keurde het instrument - onderhoud door Albertus van Gruisen te Leeuwarden vanaf 1787 |
| r: |
N.A.G. Lohman, Assen 1867; reparatie - onderhoud N.A.G. Lohman te Assen vanaf 1867 |
| r: | Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1893; de vier oude spaanbalgen vervangen door een magazijnbalg met handpompbediening |
| r: | Fa. G. van Leeuwen, Leiderdorp 1934; orgel aangepast aan de moderne tijd, nieuwe tongwerken, nieuwe klavieren tot f'3, de oude windladen bleven gehandhaafd, toonhoogte verlaagd met een halve toon tot a1 = 440 Hz. De intonatie werd aangetast. De kas werd van alle kleurlagen ontdaan. |
| r: | Fa. W. van Leeuwen, Leiderdorp 1947; nieuwe klavieren van oorsprong 19e eeuws |
| o: |
klavieren ZAANDAM Gereformeerde Gemeente 1978 - rapport W. Hülsmann, Amersfoort 1969 namens de orgelcommissie van de Ned. Herv. Kerk - het orgel is in 1969 afgebroken en opgeslagen in het gemeentehuis van Sloten door Fa. Bakker & Timmenga te Leeuwarden adviseur Lambert Erné in 1972 wordt het orgel officiëel een rijksmonument |
| r: |
Jürgen Ahrend, Leer (Loga) 1975/76, teruggebracht in de toestand van 1786, aangebrachte wijzigingen van 1934 werden ongedaan gemaakt; M II ap: Hw 10-Rugpos 6 opdracht tot restauratie ontvangen in 1972 orgel op 4 juni 1976 in gebruik genomen met een bespeling door adviseur Klaas Bolt te Haarlem - onderhoud Fa. Bakker & Timmenga te Leeuwarden na 1976 |
Dispositie
| 1704: | |
| Manuaal C D E F G A-c3 | |
| Quintadeen 8, Prestant 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Spitsfluit 2, Mixtuur II-III | |
| 1786: | |
| Manuaal C-c3 Kort octaaf | |
| Bourdon 16 discant, Praestant 8, Holpyp 8, Octaav 4, Quint Praestant 3, Octaav 2, Blokfluit 2, Sexquialtera II, Mixtuur III-IV, Trompet 8 | |
| Rugwerk C-c3 | |
| Fluit does 8, Praestant 4, Quintfluit 3, Octaav 2, Mixtuur II-III, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Pedaal C-d1 | |
| aangehangen | |
| Schuifkoppel Manuaal-Rugwerk | |
| 2 Afsluitingen, Windlossing, Vier blaasbalgen | |
| 1788 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock): | |
| Manuaal C-c3 kort octaaf | |
| Bourdon 16 discant, Praestant 8, Holpyp 8, Octaaf 4, Quint Praestant 3, Octaaf 2, Blokfluit 2, Sexquialter II, Mixtuur III-IV, Trompet 8 | |
| Rugwerk C-c3 kort octaaf | |
| Fluit does 8, Praestant 4, Quintfluit 3, Octaaf 2, Mixtuur II-III, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Pedaal C-d1 | |
| aangehangen | |
| 2 Afsluitingen, Windlossing, 4 Blaasbalgen | |
| ± 1970: | |
| Manuaal C-c''' | |
| Bourdon 16 discant, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Woudfluit 2, Mixtuur III-IV, Sexquialter II, Trompet 8 bas/discant | |
| Rugpositief C-c''' | |
| Fluit does 8, Viola di Gamba 8, Prestant 4, Octaaf 2, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Pedaal C-d' | |
| aangehangen | |
| 1976: | |
| Manuaal (1e klavier) C-c3 | |
| Bourdon 16 discant, Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Quint 3, Super Octaaf 2, Woudfluit 2, Sexquialter II 2/3, Mixtuur III-IV 1 1/3, Trompet 8 bas/discant | |
| Rugpositief (2e klavier) C-c3 | |
| Fluit does 8, Praestant 4, Quintfluit 3, Octaaf 2, Mixtuur II-III 1, Dulciaan 8, Tremulant | |
| Pedaal C-d1 | |
| aangehangen | |
| Schuifkoppel tussen de Manualen | |
| Winddruk 70 mm., toonhoogte 1/2 toon boven a' = 440 Hz. Temperatuur Werckmeister | |
| Afsluiting |
Foto: Hans Vreeman
Bronvermelding van bovenstaand orgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42