Hervormde Dorpskerk - Sint Johannes de Doperkerk
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Tsjerkepaed 3
Deinum
Gemeente Menameradiel
Friesland

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in de 13e eeuw.
De kerk is een Rijksmonument.
De kerk is in 1971 in zeer precaire toestand.
De siepel die de kerk bekroont is in 1989 in restauratie. Larven van de knaagkever hebben de balken weggevreten, Daardoor verzwakte de constructie. De restauratie wordt uit een lening betaald.
PKN-kerk.
De 2e klok keert na 250 jaar terug in de toren van Sint Johannes de Doperkerk. De Deinumerklok geldt als een klankmonument van grote nationale waarde, het unieke is dat hij nooit is gerestaureerd en nog zo in de toren hangt zoals hij in 1544 is gegoten. De Duitsers hebben hem in 1943 uit de toren gehaald om het metaal te gebruiken voor wapens maar tot omsmelten kwam het niet! De klok werd later teruggevonden op een schip in een Duitse haven.
Bij een restauratie van het kerkinterieur in 1970/72 is de oude preekstoel vervangen door een exemplaar uit de gesloopte kerk van Hem (NH). Toen is ook de kleur van het orgelfront veranderd. Orgelkas, snijwerk en alle ornamenten zijn tot op het hout van verf ontdaan. Daarna is met behulp van plamuur en een moderne laklaag alles in een crème kleur overgeschilderd. Het snijwerk was hierbij met moderne schroeven vastgezet en daardoor gescheurd en gespleten. Alleen aan de bewaard gebleven orgelbank konden nog restanten van de originele kleuren worden teruggevonden. Kas en balustrade zijn nu weer in kleuren van 1865 geschilderd. Het snijwerk is – na restauratie – geschilderd in ivoor en van bladgoud voorzien. Alles staat er nu weer bij alsof Hardorff het gisteren heeft afgeleverd.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Jongepier, Jan: achter het Friese orgelfront-tentoonstelling orgelbouw (1776-1926)36
Knock, Nicolaes Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)16
Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)26 74-75 122 123 129 130 132 137 141 147 226 336 409, Fryske Akademy Leeuwarden 2003
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 21(1989)13, 125(2018)2-3
het Orgel 11(1971)315, 3(1974)110, 10(1984)441

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Dorpskerk - Sint Johannes de Doperkerk Deinum -

Orgelhistorie

b: vóór 1543
b: Anthony Verbeeck ?? vóór het eerste kwart van de 17e eeuw; positief
- Gijsbert Harmens Havinck, Leeuwarden 1628; stembeurt
r: Gijsbert Harmens Havinck, Leeuwarden 1634; reparatie
r: Gijsbert Harmens Havinck, Leeuwarden 1649; meer omvattende werkzaamheden
r: Harmen Jans te Berlikum 1682; werkzaamheden, vergroting met 4 registers
r: Jan Harmens, Berlikum na 1668; positief M I: Man 7
b: Harmen Jans, Berlikum vóór 1721; M II ap: Hw 8-Bov 6
- het orgel is uit de nalatenschap van Jan Harmens gekocht van diens zoon Jan Kampen te Berlikum
o: Jan Franssen, Zweins 1724, met toestemming van Valerins van Glinstra, oud-grietman van Gaasterland; timmerman Pieter Folkerts maakte de galerij en Harmen Jilles draaide de dorische kapitelen voor de kolommen; Franssen: opbouw in de kerk en het maken van de balgen
schilder Jacob Schot verfde de onderkant van de galerij en Albertus Swaluwe te Leeuwarden de orgelkas
Jan Franssen verguldde de bekoningen op de kas
- het orgel was voorzien van frontdeuren en stond op een galerij met twee kolommen, de bovenkant reikte tot aan het kerkgewelf
Het orgel werd gekeurd door de Leeuwarder organist Reijnold Popma van Oevering
- Jan Franssen te Zweins, orgel gestemd tussen 1726 en 1733
r: Johann Michaell Schwartzburg, Leeuwarden 1734; schoonmaak en reparatie
- Johann Michaell Schwartzburg te Leeuwarden, gestemd tussen 1735 en 1745
- Johannes Jans te Zweins, onderhoud van 1773 tot 1781
r: Johannes Jans, Zweins 1774; enig achterstallig werk
r: Albertus van Gruisen, Leeuwarden voorjaar 1783; revisie en verbetering
- Albertus van Gruisen te Leeuwarden en zijn zoon Willem, onderhoud tussen 1783 tot 1814
r: Johan Adolf Hillebrand, Leeuwarden 1819; grote schoonmaak en herstel
r: Luitjen van Dam, Leeuwarden 1833; reparatie
r: Johan Adolf Hillebrand, Leeuwarden 1842; reparatie en stemmen
- Willem Hardorff te Leeuwarden, onderhoud 1842 tot 1854; inspectie: hij hoefde het pijpwerk slechts vijfmaal te stemmen
r: Fa. L. van Dam & Zn., Leeuwarden 1858 en 1863; reparaties
b: Willem Hardorff, Leeuwarden 1865; M II ap: Hw 8-Bov 6
Keuringsrapport van K. Suringbroek, organist Grote kerk te Leeuwarden
- het orgel is in 1971 gedemonteerd
- opdracht tot restauratie uit 1971 aan de Fa. Bakker & Timmenga te Leeuwarden
r: Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1975; M II ap: Hw 8-Bov 6
r: Mense Ruiter Orgelmakerij, Ten Post 2017/18; restauratie en uitbreiding met een Clarinet 8
Adviseur Dirk Bakker te Piershil
Het orgel is in maart 2018 weer in gebruik genomen

Dispositie

1788 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock):
Manuaal C D E F G A-c3
Holpyp 8, Praestant 4, Koppelfluit 4 bas/discant, Quint 3, Octaaf 2, Sexquialter, Mixtuur III, Tremulant
3 Blaasbalgen
 
1975 (Hardorff/Bakker & Timmenga):
Hoofdwerk (I)
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Cornet III, Basson 8 bas, Trompet 8 discant
Bovenwerk (II)
Prestant 8, Fluit 8, Viola 8, Salicet 4, Fluit 4, Speelfluit 2
Pedaal
aangehangen

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-07-11 11:03:41