Hervormde Dorpskerk
In gebruik
Foto: Flip Veldmans
De Wier 7
Koarnjum (Cornjum)
Gemeente Leeuwarderadeel
Friesland

(Kerk)gebouw

Cornjum is een terpdorp dat al vóór onze jaartelling op een kwelderwal ten Oosten van de Middelzee ontstond.
Middeleeuwse kerk gebouwd in ?? op De Wier, gewijd aan Sint Nicolaas.
Nieuwe kerk gebouwd in 1873 naar een ontwerp van de Cornjumer architect Brouwer en staat midden op het niet afgegraven deel van de terp op dezelfde plaats als de vorige kerk. De kerk werd gebouwd door aannemersbedrijf Keuning te Ternaard. De zaalkerk heeft een vijfzijdige koorafsluiting, vensters met neogotische traceringen van gietijzer en een half in de kerk gebouwde toren met drie ongelijke geledingen en een achtzijdige, ingesnoerde spits. In de eerste geleding van de toren bevindt zich een vrij eenvoudige ingang. De uurwerkplaten zijn in de tweede geleding aangebracht en in de derde geleding zijn aan elke zijde twee boogvormige galmgaten aanwezig.
De middelste traveeën van de kerk hebben aan beide zijden een uitgebouwde, sierlijke aankapping met een geveltop waardoor de suggestie van transeptarmen wordt gewerkt. Ruimtelijk is geen sprake van dwarsbeuken. De muren van het kerkschip en het koor zijn geleed met pilasters. De kerkruimte is vijf raamvakken diep. Binnen springen de spitsboogvensters met de gietijzeren traceringen direct in het oog. De lichte kerkzaal wordt overdekt door een korfbogig gewelf met enig lijstwerk, grote ronde roosters en dunne trekstagen. Er hangen drie koperen kronen die eind vorige eeuw nieuw gemaakt zijn.
De kerk heeft een traditionele inrichting met vrouwen- en herenbanken aan de zuid- resp. noordzijde, opgesteld rond een dooptuin. In de kerk staan drie herenbanken, twee tegenover de kansel aan de zuidmuur en één in de koorsluiting. Al dit meubilair plus het schotwerk dateert uit de bouwtijd en is in de tachtiger jaren van de vorige eeuw in een warm rode tint geschilderd.
De eiken zeskantige kansel zoals het eveneens zeskantige klankbord, is waarschijnlijk in het midden van de 18e eeuw vervaardigd.
Het kerkinterieur kent nog oudere, namelijk vroeg 17e eeuwse elementen. Een voorbeeld hiervan vormen drie borden die ongeveer even groot zijn. Het bord met de Tien Geboden dateert uit 1602 (vernieuwd in 1853), dat met het Credo uit 1608 en het Onze Vader uit 1660. Het bord met de Tien Geboden toont linksboven het familiewapen van Doecke Tyebbes van Martena (1530-1605) en rechtsboven dat van zijn tweede vrouw Trijn Jantjes van Unema (gestorven in 1603). Verder zijn de namen van David van Goorle en zijn vrouw Swob van Martena toegevoegd. Ook op het Credobord namen van bewoners van Martenastate. In de kerkvloer bevinden zich diverse grafzerken.
Het witgeschilderde orgel bevindt zich boven de ingang op een eveneens witte balustrade met rode accenten. Daarnaast zijn er goudkleurige versieringen, zijn op de zijtorens druiventrossen te zien en in de kuif op de middentoren een kruis, een anker en een hart: symbolen van geloof, hoop en liefde.
De kerk is een Rijksmonument.
In 2012 is het oorspronkelijke torenuurwerk uit 1614 na veertig jaar afwezigheid weer teruggeplaatst. Het bleek nog steeds in bezit te zijn van Meindert Brunia uit Exmorra, die omstreeks 1972 een elektrisch aangedreven uurwerk leverde.
De kerk van Cornjum is in gebruik bij de Hervormde Gemeente binnen de PKN te Britsum/Cornjum/Jelsum.
De Stichting Alde Fryske Tsjerken heeft de kerk in 2017 overgenomen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
-

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde Dorpskerk Koarnjum -

Orgelhistorie

b: L. van Dam & Zn., Leeuwarden 1882; M I ap: Man 10
- zoals het orgel ruim 130 jaar geleden gebouwd werd, zo is het ook bewaard gebleven. Alleen de kleurstelling van orgel en balustrade zijn niet origineel en bij de jongste restauratie in 2014 niet veranderd
r: Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 2014; alle onderdelen werden onder handen genomen en uitdrogingsschade en versleten delen werden hersteld
adviseur Theo Jellema
Het orgel is op 17 augustus 2014 weer in gebruik genomen

Dispositie

1882 (Van Dam):
Manuaal C-g3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Violon 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quintprestant 3, Octaaf 2, Cornet III discant, Trompet 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal C-d1
Aangehangen
Werktuiglijke registers: Afsluiter en Windlosser
 
2014 (Van Dam/Bakker & Timmenga):
Manuaal C-g3
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Violon 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Quintprestant 3, Octaaf 2, Cornet III discant, Trompet 8 bas/discant, Tremulant
Pedaal C-d1
Aangehangen
Werktuiglijke registers: Afsluiter en Windlosser

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-02 11:48:07