Hervormde kerk - Margaretakerk
Nieuwe bestemming

Geen
foto
beschikbaar

Sint Margrietwei 1
Boksum
Gemeente Menameradiel
Friesland

(Kerk)gebouw

Boksum is een terpdorp dat enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling is ontstaan. Het lag vroeger aan de Middelzee. Momenteel telt het dorp 450 inwoners.
Kerk gebouwd is in ongeveer 1100 gewijd aan Sint Margriet (Sint Margryt). De romano-gotische kerk is grotendeels van tufsteen en werd in 1300 vergroot met kloostermoppen. In 1300 zijn ook de vroeg-gotische spitsboogvensters aangebracht. Daarna hebben nog enkele veranderingen plaats gehad, waarbij de kerk een koor met vijfzijdige afsluiting kreeg. In de noordmuur bevindt zich een dichtgemetselde korfbogige ingang uit ongeveer 1500 met een omlijsting van profielsteen.
De kerk bezit een gave protestantse inrichting met o.a. een bekroonde herenbank uit 1661 met een wapen van Bouricius en Glinstra. Het gedenkbord uit 1686 heeft een opschrift over de slag bij Boksum in januari 1586.
In het verlengde van omvangrijke werkzaamheden aan kerk en toren in 1798/99 werd het orgel vernieuwd.
Instorting van de toren in 1842, het orgel bleef grotendeels gespaard, maar er was wel schade.
In 1843 werd de huidige toren gebouwd met de oude stenen. In 1879 is de toren - blijkens een gedenksteen in de zuidmuur van de toren - nog eens bekleed.
De kerk is een Rijksmonument.
De kerk is in 1979 overgedragen aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken.
Het gebouw is vanaf 1979 een ruimte voor exposities en concerten.
In april 2001 is een begin gemaakt met de restauratie van de kerk. In 2002 is een zandstenen sarcofaag (lijkkist) op het kerkhof ontdekt, die in de vloer van de voorkerk was ingebouwd.. En bij het graven van een graf in december 2005 werd nog een sarcofaag gevonden. Onderzoek van het archeologisch onderzoeksbureau ARC te Groningen heeft aan het licht gebracht dat er misschien nog meer sarcofagen te vinden zijn rondom de kerk (het zijn kisten waarin belangrijke personen begraven liggen).

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
-
Tijdschriften en andere uitgaves
contaktbrief voor kerkenverzamelaars 47(2002)20, 56(2006)16-17, 69(2013)16

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Margaretakerk Boksum -

Orgelhistorie

b:
b: Harmens Jans, Berlikum 1675/76; M I: Man 9 ??
r: Jan Franssen, Zweins 1728; uitbreiding met een Rugpositief. Auke Arjens deed het timmerwerk. Franssen bepaalde grotendeels het uiterlijk van de orgelkas, zoals die nu is; M II: Man-Rugpos
r: F. Jans Reidsma 1768; reparatie
r: Auke Campen 1783; omvangrijke reparatie
o/r: Lambertus van Dam, Leeuwarden 1798/99; orgel verplaatst naar achteren (naar zijn huidige plaats), de structuur van de hoofdkas bleef ongemoeid, het orgel werd aangepast, de oude klavieromvang en toonhoogte bleven gehandhaafd, het pijpwerk van het hoofdwerk werd vrijwel geheel nieuw gemaakt. Nieuwe windlade voor het Rugwerk; M II ap: Hw 9-Rw 7
- Rondom de orgelkast kwam in 1810 een opvallend groot geschilderd orgelgordijn. De schilder Wytse Douwes ontving geld voor een blauwe met goudkleurige koorden met kwasten opgehouden draperie
r: Jan Reinders Radersma 1813; (aangehangen) voetpedaal toegevoegd
- schade aan het orgel in 1842 bij het instorten van de toren, de windvoorziening ging verloren
r: Willem Hardorff en Van der Meer, Leeuwarden 1843/44, de orgelkassen werden geschilderd door J,. Kijlstra, herstellingen, drie nieuwe spaanbalgen
r: Willem Hardorff, Leeuwarden 1864; aanzienlijke verbetering en herstelling
r: Willem Hardorff, Leeuwarden 1868; Trompet vernieuwd en de wind "geëgaliseerd"
r: K.P. Kuperus 1869; een beschot achter het orgel en een zinken bekleding op de daken van de kassen
r: Willem Hardorff, Leeuwarden 1881; Viola di Gamba 8 geplaatst (vanaf gº) en de frontpijpen gefoelied, het
- het onderhoud bleef tot 1891 bij Willem Hardorff
- J.F. Kruse (schoonzoon van Hardorff); onderhoud van 1891 tot 1907
- Orgelmakerij Bakker & Timmenga te Leeuwarden; onderhoud vanaf 1909
r: Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1918; omvangrijke werkzaamheden: totale vernieuwing van windvoorziening (nieuwe magazijnbalg met enkele vouw en twee schepbalgen, geplaatst in de torenruimte), nieuwe windladen, claviatuur, regeerwerk, wijziging van de dispositie en toonhoogte, fronttorens voorzien van zinken pijpen. Voor het pedaal werd een deel van een ouder voetklavier gebruikt; M II ap: Hw 9-Rw 6
- Omstreeks 1950 werd de windmachine geplaatst
- Jan Jongepier formuleerde in 2005 een drietal opties voor de restauratie van het orgel. De Stichting Alde Fryske Tsjerken koos voor de optie de bestaande dispositie te conserveren
- adviseur Aart van Beek en Rochus van Rumpt van Pels & van Leeuwen zijn vervolgens een grondig onderzoek naar de rijke en dynamische geschedenis van het instrument gestart
r: Orgelmakerij Pels & van Leeuwen, 's Hertogenbosch 2011/13; de zinken frontpijpen werden belegd met tinfolie, de labia verguld, alleen de Hoofdwerkkas getuigd nog het werk van Jans. De ornamentiek stamt uit 1675, 1726 en vooral uit 1798. De bekroning van de middentoren van het hoofdwerk wordt gevormd door een wapenschild met flankerend lofwerk. De bekroning van de rugwerkkas dateert van 1726, de vleugelstukken aan de hoofd- en rugwerkkas en het blinderingswerk in torens en velden zijn van 1798. De pijpen stammen in meerderheid uit 1918; M II ap: Hw 9-Rw 6
adviseur Aart van Beek te Balkbrug
het orgel is op vrijdag 8 februari 2013 opnieuw in gebruik genomen. Op zaterdag 9 februari 2013 was een open huis.

Dispositie

1799 (Harmens Jans/Van Dam):
Hoofdwerk C D E F G A tot c3 (45 tonen)
Rugwerk C D E F G A tot c3
Geen voetklavier
De toonhoogte was koortoon of een halve toon boven a1 = 435 Hz.
 
1918 (Harmens Jans/Bakker & Timmenga):
Hoofdwerk (I) C-f3 (54 tonen)
Bourdon 16, Prestant 8, Viola 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur III-IV 1 1/3, Trompet 8
Rugwerk (II) C-f3
Holpijp 8, Aeoline 8, Vox Céleste 8, Prestant 4, Fluit 4, Woudfluit 2
Pedaal
aangehangen aan Hoofdwerk
Manuaalkoppel
Ventiel
De toonhoogte was vóór 1918 ongeveer één halve toon boven a1 = 435 Hz. De toonhoogte werd een halve toon verlaagd
De frontpijpen werden met aluminiumverf bespoten
 
2013 (Harmens Jans/Pels & van Leeuwen):
Hoofdwerk (I) C-f3
Bourdon 16, Praestant 8, Viola 8 (C-H gecombineerd met Holpijp 8), Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur II-IV 1 1/3, Trompet 8
Rugwerk (II) C-f3
Holpijp 8, Aeoline 8 (C-H gecombineerd met Holpijp), Vox Céleste 8 vanaf cº, Praestant 4, Fluit 4, Woudfluit 2
Pedaal C-d1
aangehangen aan Hoofdwerk
Manuaalkoppel
Ventiel

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-05-30 09:17:02