Oud Katholieke H Maria Major naast het Cruys
In gebruik
Foto: Hans Vreeman
Voorstraat 120
Dordrecht
Gemeente Dordrecht
Zuid-Holland

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd is 1602, genoemd Het Kruis.
De kerk is in 1752 (al heeft geen beeldenstorm gewoed) overgegaan tot de Reformatie.
Bronzen gedenkplaat van het Heilig Kruiswonder van 1457 in bruikleen afgestaan aan de Grote Kerk.
In de 17e eeuw werd de eerste huiskerk vervangen door een nieuw gebouwde schuilkerk tussen de huizen aan de Voorstaat-Heer Heymansstraat hoek Wijngaardstraat-Marienbornstraat.
In 1734 is een fraaie Louis XV notenhouten vesperstoel met voetenbank aangeschaft.
Op 21 april 1737 schonk Bregje van der Laan voor de kerk aan de Hoge Nieuwstraat een preekstoel die in 1813 naar deze kerk werd overgebracht.
Na sluiting van de oude schuilkerk in de Hoge Nieuwstraat in 1813 is de communiebank overgeplaatst naar de kerk in de Voorstraat.
Een deel van de inventaris werd te koop aangeboden in de Oprechte Haarlemsche Courant van 25 juli 1839 in verband met nieuwbouwplannen.
Wegens bouwvalligheid werd de kerk in 1842 afgebroken en op ongeveer dezelfde plek de huidige kerk gebouwd. Waar nu het toegangshek staat, bevond zich vóór 1842 een woonhuis (de pastorie).
Nieuwe kerk gebouwd in 1842/43 naar ontwerp van de Dordtse stadsbouwmeester Georg Nicolaas Itz (1832-1867) als parochiekerk van de Oud-Katholieke parochie van de Heilige Maria Maior. De bouwstijl is neoclassicisch. De voorgevel is aanzienlijk hoger dan de kerk. In het timpaan bevindt zich een hout gesneden afbeelding van het Lam Gods, met op de achtergrond een stralenkrans. De kerk is inwendig 7 meter breed, 15 meter lang en 6 meter hoog.
Op 10 mei 1842 is eerste steen gelegd. Inwijding op 2 augustus 1834 door bisschop van Buul uit Haarlem. Het kerkgebouw staat verscholen tussen de huizen op de Voorstraat, een herinnering aan de schuilkerk die hier ooit stond.
Met de reformatie in Dordrecht in 1572 kwam het katholicisme buiten de wet te staan en kwamen katholieken in het geheim bijeen.
Het altaar in 1843 door L. van der Steen vervaardigd in de vorm van een tombe, waarop een pelikaan staat afgebeeld vult de gehele absis.
Op het altaar een groot tabernakel uit de opheven schuilkerk van de H. Jacobus te Delfshaven, gedateerd ca. 1760, in 1828 naar Dordrecht overgeplaatst.
Links en rechts boven de toegangsdeuren naar sacristie en biechtkamer twee beelden van Jozef en Maria in nissen, afkomstig uit de in 1837 opheven kerk H Maria aan de Nieuwegracht te Utrecht.
De doopvont en de grote godslamp in 1843 vervaardigd van gebronst en verguld koper en koperen 16-lichtskroon is op 30 november 1737 geschonken door Catharina Maria en Isabella van der Steen voor de Hoge Nieuwstraatkerk, en in 1843 overgebracht.
Rijk versierd stucplafond met eucharistische motieven gesigneerd door Jan Tavecchio.
Achter in de kerk een gaanderij voorzien van twee gietijzeren balustraden met daaronder te twee toegangsdeuren en de doopkapel.
Twee beelden van Jozef en Maria uit de RK kerk H Maria aan de Mariaplaats te Utrecht zijn overgeplaatst naar deze kerk in ??
Het altaarmissaal uit 1571 is in 1968 verkocht aan de VU te Amsterdam.
In 1906 zijn de stoelen en mannenbanken vervangen door nieuwe eikenhouken banken. De communiebank en de preekstoel zijn dichter op het altaar geplaatst.
In 1913 bij het 75-jarig bestaan van de kerk zijn de oorspronkelijke melkglazen ramen vervangen door glas-in-lood-ramen in art-nouveau stijl.
In 1970/72 zijn de communiebank op de oorspronkelijke plaats gezet en de banken ingekort.
Vanaf 1980 werd een algehele restauratie in fasen doorgevoerd; de wijzigingen van het kerkinterieur van 1906 werden in 1990 ongedaan gemaakt. Het podium voor het altaar werd weggebroken en de indeling van het altaarruimte werd gereconstrueerd.
In 2011 is de voorgevel na intensief onderzoek geschilderd in de oorspronkelijke kleuren. De bijgebouwen van de kerk zijn in 2014 grondig verbouwd tot een multifunctionele nevenruimte, genaamd "De Maiorij".

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Kruijs, M.H. van 't: disposities der verschillende orgels (1885)161, uitgave Frits Knuf, Amsterdam 1972
Spaans: de Oud Katholieke kerk van de heilige Maria-Maior te Dordrecht 15 foto's*
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 22(1989)24
de Mixtuur 34(1981)122 129, 65(1990)274, 66(1990)313-320 (9 foto's*) 341
kerkepadgids (1990)93*
monumenten in Dordrecht, uitgave Dordrecht Marketing i.s.m. Gemeente Dordrecht

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Oud Katholieke H Maria Major naast het Cruys Dordrecht -

Orgelhistorie

b: onbekend ca. 1720; M II ap: 18 registers
o: DORDRECHT, Kromhout, Christelijk Gereformeerde kerk Abraham Meere, Utrecht 1841/42
de kas is elders behouden
b: Fa. Kam & van der Meulen, Rotterdam 1842/44; snijwerk op de zijtorens en rozetten onder de drie torens gemaakt door L. van der Steen, Dordrecht, het overige snijwerk geleverd door Kam & van der Meulen; M II ap: Hw 5-Bov 5
adviseur Samuel de Lange Sr., organist Grote Kerk, Rotterdam
orgel op 3 augustus 1844 feestelijk ingewijd
r: J.J. van den Bijlaardt, Dordrecht 1902; orgel aanzienlijk gewijzigd, pijpwerk halve toon opgeschoven, dispositie Bovenwerk aan de smaak van de tijd aangepast
het orgel is in 1939 afgedankt
o: binnenwerk GIETERVEEN (Dr) Ned Hervormde kerk Fa. J.C. Sanders & Zn., Utrecht 1938/39; orgel geplaatst achter monumentaal schuttingfront
b: Fa. J.C. Sanders & Zn., Utrecht 1937/39; in oude kas van Kam & van der Meulen; EP II vp: Hw 6-Bov 5-Ped 1
adviseur Alex de Jong
het orgel is op 18 januari 1939 ingewijd
- het oude orgel verhuisde naar GIETERVEEN Ned Hervormde kerk
- de Hervormde gemeente is er in 1984 geslaagd het orgel uit GIETERVEEN terug te kopen
o/r: 1984; orgel aanzienlijk gewijzigd
medio 1987 is het houtwerk van de vier deuren, de orgelkas en de orgelgaanderij opnieuw geschilderd in de oorspronkelijke paarsachtig-bruine kleur (appelbloesem)
het Sanders-orgel is in 1989 verkocht aan RUINERWOLD-KOEKANGE Gereformeerde kerk
b: Fa. H. van Eeken & G. van Buuren, Leusden/Poortugaal 1988/89 met binnenwerk van het vroegere Kam & van der Meulen-orgel (1844) uit GIETERVEEN Ned Hervormde kerk; M II vp: Hw 6-Bov 5-Ped 1
adviseurs Klaas Bolt en Jaap Spaans
orgel op 9 april 1989 weer feestelijk in gebruik genomen
op zaterdag 15 april 1989 is het orgel door de eigen organisten Harm Timmer en Tony Rozendaal gepresenteerd

Dispositie

1844 (Kam & Van der Meulen):
Hoofdmanuaal
Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2
Bovenmanuaal
Holpijp 8, Viola da Gamba 8 discant, Salicionaal 4, Fluit 4, Woudfluit 2
Pedaal
aangehangen
 
1885 (volgens Van ’t Kruijs):
Hoofdmanuaal
Prestant 8, Holpijp 8, Prestant 4, Fluit 4, Octaaf 2
Bovenmanuaal
Holpijp 8, Viola di Gamba 8 discant, Salicionaal 4, Fluit 4, Woudfluit 2
Pedaal
aangehangen
Koppeling
Ventiel
 
1939 (Sanders & Zn.):
Hoofdwerk (I)
Bourdon 16, Prestant 8, Zachte Fluit 8, Fluit Octaviante 4, Woudfluit 2, Echo Trompet 8
Bovenwerk (II)
Violon 8, Vox Celeste 8, Holpijp 8, Quintadeen 8, Roerfluit 4
Pedaal
Subbas 16
 
1989 (Van Eeken & Van Buuren):
Hoofdwerk (I) C-f3
Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Fagot 8
Bovenwerk (II) C-f3
Holpijp 8 bas/discant, , Fiool di Gambe 8 discant, Salicionaal 4, Fluit 4, Woudfluit 2, Tremulant
Pedaal C-d1
Bourdon 16
Manuaalkoppel, Pedaalkoppel
Windlossing, afsluiting Hoofdwerk, afsluiting Bovenwerk, Ventiel
Het orgel kan met voetkracht van wind worden voorzien
Foto: Hans Vreeman

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2017-10-20 14:38:11