Hervormde Grote kerk St Jacobus Maior - Groate Kerk
Nieuwe bestemming
Foto: Anton van Daal
Oosteinde 1
Groate kerk - Sint Jabik
Sint Jacobiparochie (Sint Jabik)
Gemeente Het Bildt
Friesland
Groate kerk - Sint Jabik
Sint Jacobiparochie (Sint Jabik)
Gemeente Het Bildt
Friesland
(Kerk)gebouw
| Middeleeuwse kruiskerk met toren gebouwd in 1695. | |
| Twee zilveren avondmaalsbekers geschonken door Willem Dirck Aeriens in 1662. | |
| Deze kerk is gesloopt. | |
| Nieuwe kerk gebouwd in 1843/44 naar ontwerp van architect Thomas Romein (1811-1881), opzichter van de Waterstaat en van 1843 tot zijn overlijden stadsarchitect te Leeuwarden. Kerk gebouwd in neo-classicistische stijl, waterstaatskerk. "Groate Kerk". | |
| Achter de kerk een fraai gerestaureerde pastorie uit 1760. | |
| De bouw is op 4 februari 1843 aangenomen. | |
| De voorgevel met de vier imposante Dorische zuilen trekken de aandacht. Zij dragen een fronton met wapen. De opengewerkte toren met op het dak een vierkante onderbouw met een klok, waarboven een open ronde lantaarn met zes zuilen. De toren is feestelijker van ontwerp dan de vrij strakke onderbouw, die rondom wordt afgesloten door een fries met metopen en trigliefen: de ritmische decoratie vlak onder de gootlijst. | |
| De kerkdiensten zijn vanaf 1970 in een in 1933 aangebouwd zaaltje, PKN-gemeente Open Hof (zie daar). | |
| De kerk is sinds 1979 eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. De kerk is gerestaureerd van 1978 tot 1981. | |
| Vanaf 1981 in gebruik als cultureel centrum en trouwlocatie (alleen de kraken, een herenbank, het orgel en een gedeelte van de oorspronkelijke kerkbanken bleven staan). | |
| ± 1985 werd de restauratie van de kerk voltooid. | |
| Nieuwe kerkrestauratie in 2010/11. Het dak en de vloer zijn gerestaureerd. In het voorportaal is nu ook een informatiecentrum voor pelgrims geopend. | |
| Vrijdag 8 april 2011 is de kerk weer in gebruik genomen. |
Bronvermelding van het (kerk)gebouw
| Boeken | |
| Bouman, mr A.: orgels in Nederland (1943)99; uitgave Allert de Lange, Amsterdam 1943 | |
| Jongepier, Jan: achter het Friese orgelfront-tentoonstelling orgelbouw (1776-1926)11 18 | |
| Knock, Nicolaes Arnoldi: aantekeningen bij disposities kerkorgelen van J. Hess, vervolgd en bijgevoegd door George Hendrikus Broekhuyzen Sr. en Jan Zwart, Kampen (1973)14 | |
| Knock, Nicolaes Arnoldi: dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen (1788)19 | |
| Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 38 94*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn | |
| Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)137 138 147 198 200 316 384 394, Fryske Akademy Leeuwarden 2003 |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| contactbrief voor kerkenverzamelaars 21(1989)14, 23(1990)17, 36(1996)20 21*, 37(1997)12, 66(2011)16 | |
| de Mixtuur 19(1976)409, 68(1991)426-433 (10 foto's)* | |
| het Orgel 3(1989)129, 12(1989)467-469 (3 foto's)* |
Orgel locaties
| Naam gebouw | Plaats | Periode |
|---|---|---|
| Hervormde Grote kerk St Jacobus Maior - Groate Kerk | Sint Jacobiparochie | - |
Orgelhistorie
| b: | Willem Meijnerts, Berlikum of Harmen Jans, Wanswerd 1652, het orgel was geschonken door Willem Dirck Aeriens, een rijke boer uit de Westhoek; M I: Man 6 |
| r: |
Jan Harmens, Berlikum 1717; orgel vrij ingrijpend vernieuwd onderhoud Johann Michaell Schwartzburg te Leeuwarden 1746 tot |
| r: | Johann Michaell Schwartzburg, Leeuwarden 1746; reparatie, nieuwe lade |
| r: | Johann Michaell Schwartzburg, Leeuwarden 1748; orgel vernieuwd |
| r: |
Johannes Spoorman, Franeker 1786; vernieuwing; M I: Man 6 - onderhoud Johannes Spoorman te Franeker tot 1807 |
| b: | Luitjen Jacob van Dam, Leeuwarden 1843/45; ingrijpende vernieuwing, met oudere onderdelen uit 1650 en 1780. Veel pijpwerk werden in 1845 uit 17de-eeuws materiaal vervaardigd. Voor het Hoofdmanuaal werden twee nieuwe laden gemaakt, voor het Bovenwerk gebruikte hij een oude lade uit het voormalige orgel van Johann Michael Schartzburg; M II ap: Hw 7-Bov 6 |
| r: |
Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1983 (1988); het schilderwerk van de kas werd vernieuwd, inclusief de aangetroffen sjabloon-ornamentiek; M II ap: Hw 7-Bw6 adviseur prof dr M.A. Vente het orgel is op 7 december 1988 weer in gebruik genomen met een bespeling door Theo Jellema |
Dispositie
| 1788 (volgens Nicolaas Arnoldi Knock): | |
| Manuaal | |
| 6 registers | |
| 4 Blaasbalgen | |
| 1845: | |
| Manuaal C-f3 | |
| Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet III-IV discant, Trompet 8 bas/discant | |
| Bovenwerk C-f3 (lade C-c3) | |
| Viol D(e) G(amba) 8 discant, Fluit douz 8, Prestant 4, Fluit d'am(our) 4, Openfluit 2, Flageolet 1, Tremulant | |
| Pedaal C-fº | |
| aangehangen | |
| Coppeling | |
| 3 Blaasbalgen, 2 Afsluitingen, Ventil | |
| Klaviatuur aan de achterzijde | |
| 1943 (volgens dr A. Bouman): | |
| Manuaal I | |
| Praestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Cornet III 4 | |
| Manuaal II | |
| Bourdon 8, Viola di gamba 8 discant, Praestant 4, Flûte d'amour 4, Openfluit 2, Flageolet 1 | |
| 1988: | |
| Hoofdmanuaal (I) C-f3 | |
| Prestant 8, Holpyp 8, Octaaf 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet discant, Trompet 8 | |
| Bovenwerk (II) C-f3 | |
| Viool di Gamba 8, Fluit douz 8, Prestant 4, Fluit d’Amour 4, Openfluit 2, Flagiolet 2 | |
| Bovenwerk (manuaal II) (lade C-c3) C-f3 | |
| Viool di Gamba 8, Fluit douz 8, Prestant 4, Fluit d’Amour 4, Openfluit 2, Flagiolet 1 | |
| Pedaal C-fº | |
| Aangehangen | |
| Coppeling | |
| Klavatuur in de achterwand. Drie spaanbalgen. Twee afsluitingen, Ventil. | |
| Tot 1985 geen elektrische windmachine |
Foto: Wikipedia
Bronvermelding van bovenstaand orgel
| Boeken | |
| Geen informatie aanwezig | |
| Tijdschriften en andere uitgaves | |
| Geen informatie aanwezig | |
Laatste update: 2018-06-02 12:09:32