Hervormde kerk St Johannes - Joris
Nieuwe bestemming
Foto: Flip Veldmans
Greate Buorren 1
Terp 2
Britsum
Gemeente Leeuwarderadeel
Friesland

(Kerk)gebouw

Kerk gebouwd in de13e eeuw (± 1250 ??). De kerk staat op een hoge terp. De eenbeukige kerk heeft een schip uit de 13e eeuw en een ingebouwde toren aan de westzijde (westwerk) uit de 12e eeuw.
De kerk heeft aan de buitenzijde een vijfzijdig gesloten koor. Het interieur wordt gedekt door vier romanogotische tufstenen koepelgewelven.
In veel Friese kerken kwam pas een orgel in de tweede helft van de 18e eeuw of in de 19e eeuw. De wand aan de westzijde van de kerk tegen de toren was dan doorgaans zichtbaar vanuit de kerk over de pei, die voorkerk en kerkschip van elkaar scheidde. Niet zelden bevond zich op deze wand een wijzerplaat van het torenuurwerk, zodat ook in de kerk gezien kon worden hoe laat het was. In een enkele kerk, vooral met een ruime voorkerk is zo'n wijzerplaat bewaard gebleven, niet zelden met decoratieve schilderingen. We vinden ze onder andere in Britsum, Oosterbierum, Sexbierum, Tzum en Vrouwenparochie.
"Onder een ommetseling en bepleistering uit 1875 gaat een inwendig geheel gaaf romano-gotisch overwelfd bakstenen kerkje schuil, in de 13e eeuw opgetrokken tegen een romaans zgn. gereduceerd westwerk" volgens een Kunstreisboek. De toren heeft een ingesnoerde torenspits en een luidklok (1507) van Johannes en een luidklok (1664) gegoten door Jurjen Balthasar.
Het orgel is geplaatst op een galerij aan de westzijde van de kerk.
De kerk heeft vanaf 1975 geen kerkelijke functie meer.
De kerk is een Rijksmonument en is in 1980 in eigendom overgenomen door de Stichting Alde Fryske Tsjerken van de Hervormde Gemeente Britsum-Cornjum-Jelsum en sindsdien in beheer bij de vrijwilligers van de Plaatselijke Commissie.
Bij een onderzoek dat restaurateur Lammert Muller in opdracht van de Stichting Alde Fryske Tsjerken bij de restauratie van 1989 uitvoerde zijn bijzondere fresco's (muurschilderingen) onder de kalk blootgelegd. De fresco's bevindt zich in het koorgedeelte. Op een vlak van 60x100 cm. is een wijzende heilige te zien.
Er zijn aanwijzingen dat deze schilderingen al wel van ± 1200 kunnen zijn en gemaakt door een monnik uit het klooster in het Duitse Fulda. Als dat inderdaad zo is dan zijn deze freco's wellicht de oudste in Noord-Europa. De ontdekte fresco's zullen worden blootgelegd.
Op 31 maart 1992 is een begin gemaakt met de restauratie van de kerk en de toren die 2 à 3 jaar zal duren.
De kerk is een trouwlocatie.
Tijdens de restauratie van 1998-'99 werden muurschilderingen ontdekt. Er staan twee overhuifde herenbanken voor de families Burmania en Van Wyckel.
De kerk is na een jarenlange restauratie op 28 november 2002 weer in gebruik genomen.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 42, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Tijdschriften en andere uitgaves
contactbrief voor kerkenverzamelaars 23(1990)15, 24(1990)16, 27(1992)15, 28(1992)13, 32(1994)29, 49(2003)19
de Mixtuur 25(1978)563

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk St Johannes - Joris Britsum -

Orgelhistorie

b: Willem Hardorff (1815-1899), Leeuwarden 1861 (Van Dam leverde voor dit orgel het bestek en de tekening; M II ap: Hw 9-Bov 6
r: begin 20e eeuw; op het Hoofdwerk werd de Quint 3 door een Violon 8 vanaf cº vervangen
- in 1950 werd een elektrische windvoorziening aangebracht
Orgeladviseur Theo Jellema heeft het orgel onderzocht en nogal wat gebreken geconstateerd. Er ligt veel vuil en kalk in het orgel, ook in de pijpen. De balg is lek en de windvoorziening maakt veel lawaai. Het schilderwerk is aan de klavierzijde in slechte staat. Er is veel houtworm aan de vleugelstukken
r: 2018

Dispositie

1975 (Hardorff/??):
Hoofdwerk (I)
Bourdon 16, Prestant 8, Holpijp 8, Violon 8, Octaaf 4, Roerfluit 4, Octaaf 2, Cornet III, Basson 8 bas, Trompet 8 discant
Bovenwerk (II)
Prestant 8 discant, Viola 8, Fluit Dolce 8, Salicet 4, Fluit Traverse 4, Gemshoorn 2, Tremulant
Pedaal
aangehangen
Violon 8 is niet orgineel

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42