Hervormde kerk - Broerekerk
Nieuwe bestemming
Foto: Flip Veldmans
Boereplein 10
Boalsert (Bolsward)
Gemeente Súdwest-Fryslân
Friesland

(Kerk)gebouw

De Broerekerk dateert uit 1281 en is gebouwd als kloosterkerk van de Franciscaner Minderbroeders (zie daar).
Het klooster brandde in 1503 af.
Na de z.g. Religievrede die op 14 augustus 1578 door de Raad van Bolsward werd gesloten, werd de kerk in gebruik genomen voor de Hervormde eredienst
In 1580 kon het gebouw niet meer worden gebruikt, omdat de Geuzen het klooster in brand hadden gestoken. De kerk zou worden gesloopt, maar Joannes Heerma, een zoon van de laatste abt, pleitte bij de magistraat voor behoud.
De kerk werd hersteld en kon in 1597 weer worden gebruikt.
Tussen 1616 en 1623 uitgebreide herstellingen.
Na de reformatie kreeg de kerk diverse bestemmingen.
Zo was ze tussen 1688 en 1716 de Waalse kerk.
Vanaf 1877 geen kerkdiensten meer in de kerk.
Een deel het het meubilair werd overgebracht naar de Martinikerk evenals de historische waardevolle grafzerken (in het koor van de Martinikerk werd met deze objecten een kerkelijk museum ingericht).
In 1889 is de Broerekerk tijdelijk verhuurd voor een tentoonstelling.
Na de tentoonstelling in 1889 deed de kerk dienst als opslagplaats voor de Vereeniging IJsclub Bolsward en de Kaatsvereniging en ook als kaaspakhuis.
In 1893 stond de Hervormde gemeente het kerkgebouw af aan de burgerlijke gemeente die de ruimte in gebruik nam als werkplaats voor steenhouwers, die natuursteen moesten bewerken ten behoeve van de restauratie van het St. Anthonygasthuis.
De 13e eeuwse Franciscanerkerk, eigendom van de Hervormde gemeente, is sedert ± 1972 buiten gebruik.
Het gebouw verkeerde in ± 1977 in verwaarloosde toestand en wachtte op een nieuwe bestemming
In de nacht van 8 op 9 mei 1980 brak er brand uit en brandde de kerk geheel uit.
Architect R.P.M. van Overbeek heeft een plan gemaakt om de ruïne te conserveren en een overkapping aan te brengen. Het gebouw zou dan een multifunctionele bestemming krijgen. Dit plan is niet uitgevoerd.
In het voorjaar van 2004 is besloten de ruïne te voorzien van een koepelvormige glazen dak.
In 2006 is de ruïne geconserveerd na een ingrijpende restauratie en is de overkapping naar ontwerp van architect Jelle de Jong te Lemmer aangebracht en is nu beschermd en kan ook voor verschillende doelen gebruikt worden. Men denkt o.a. aan een stiltecentrum.
Vrijdag 20 oktober 2006 heeft de voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds, mr Pieter van Vollenhoven, de speciale overkapping officieel geopend.
De kerk is een Rijksmonument.
De 53 glasplaten die het dak vormen van de Broerekerk moesten worden vervangen. De ramen uit 2006 waren van slechte kwaliteit, de werkzaamheden duurden tot 1 november 2017.

Bronvermelding van het (kerk)gebouw

Boeken
Jongepier, Jan: Frieslands orgelpracht I 1.2*; uitgave Boeijenga, Sneek 1970
Kuilenburg, Wout van: het werk van de orgelmakersfamilie Van Eijsdonck/Van Nistelrooy/Kuijte: (1983)153
Talstra, Frans: langs nederlandse orgels I 71*, uitgave Bosch & Keuning te Baarn
Vlagsma: de Friese orgels (1500-1750)43 44 46 56 124 125 142 144 146 147 166 169-170 279 280 281 346 381-383* 427 428-432 469 472 474, Fryske Akademy Leeuwarden 2003
Tijdschriften en andere uitgaves
brochure orgelhistorie in Groningen; Stichting Groningen Orgelland
contactbrief voor kerkenverzamelaars 4(1980)9, 5(1981)14, 11(1984)15, 14(1985)21, 23(1990)17, 44(2000)32, 50(2003)17, 52(2004)16, 56(2006)17, 59(2008)17, 122(2018)4
de Mixtuur 76(1994)843-844, 83(1996)105-106
het Orgel 4(1954)64, 10(1977)304
het Orgelblad V(1962)38

Orgel locaties

Naam gebouw Plaats Periode
Hervormde kerk - Broerekerk Boalsert -

Orgelhistorie

b: mr Jacob, Bolsward ± 1490 ??
b: mr Raphael Rodensteen, Groningen en mr Simon, Bolsward 1539 voor BOLSWARD Ned Hervormde kerk - Martinikerk koororgel; M I
- het orgel heeft tot 1580 dienst gedaan in de katholieke traditie bij de gezangen van de Kanunniken
o/r: Hoofdwerkkas 1635; uitbreiding met een Rugwerk, kas voorzien van nieuwe voet- en kaplijsten. Het orgel kreeg een plaats schuin tegenover de preekstoel tegen de noordgevel van het koor op de hoek van het schip, nieuw balkon voorzien van de 16e eeuwse kolonetten van het vorige orgel
b: Anthony Verbeeck, Bolsward 1635 in oude kas, de blinde kas boven de velden werd afgebroken, de middentoren ingekort en de verdeling van de velden gewijzigd, rugwerk bijgebouwd met frontdeuren, toonhoogte met een halve toon omhoog; M II: Hw 8-Rw 7
orgel gekeurd door Jan Apckes Bentingh 1635
r: Anthony Verbeeck, Amsterdam 1645; latijnse teksten op beide kassen aangebracht, rugwerkkas en de panelen van de balustrade beschilderd
onderhoud Jan Harmens van 1712 tot 1720
onderhoud Johannes Radeker te Franeker 1720 tot 1727
onderhoud Jan Franssen Formstra te Zweins 1728 tot 1730
onderhoud Johann Michaell Schwartzburg, Leeuwarden 1731 tot 1748
r: Johann Michaell Schwartzburg, Leeuwarden 1746; reparatie balgen
onderhoud Nicolaus Schwartzburg, Leeuwarden 1747 en 1748; stembeurten
onderhoud en stemmen Pieter de Vries 1748 tot 1776
tussen 1776 en 1781 geen onderhoud
r: Albertus Anthony Hinsz 1781; grote revisie; nieuw registeermechaniek voor het Rugwerk
onderhoud Albertus Anthony Hinsz 1781 tot 1787
onderhoud stiefzoon Frans Casper Schnitger te Groningen 1787 tot 1799
onderhoud Heinrich Hermann Freijtag 1799 tot 1812
onderhoud Albertus van Gruisen te Leeuwarden 1812 tot 1825
r: Albertus van Gruisen, Leeuwarden 1821; grote schoonmaak en reparatie
contract op 8 maart 1821 gesloten, aanvulling op 7 juli
onderhoud Willem van Gruisen te Leeuwarden 1825 tot 1840
tussen 1840 en 1845 geen onderhoud
onderhoud Fa. L. van Dam & Zn. te Leeuwarden 1845 tot 1869
onderhoud Eeltje Ypma te Bolsward tot 1877
o: orgelkassen door Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden in 1893 naar het museum in de Martinikerk in het koor van de kerk
timmerman L.J. Vos plaatste de kassen en de balustrade
de lege kassen bleven tot 1943 in de kerk
tijdens de restauratie van de kerk 1943 tot 1955 zijn de onderdelen opgeslagen geweest op de zolder van de secretarie in het stadhuis
kassen in 1955 teruggehaald en op de gewelven van het zuider toegangsportaal opgeslagen met de bedoeling om op de voormalige plaats in het koor een balkon te maken en het orgel te reconstrueren
o: orgelkassen naar MIDDELBURG Ned Hervormde kerk 1967 (omdat ze daar overcompleet waren, werden ze in 1970 voor een symbolische bedrag aan de Hervormde Gemeente te GRONINGEN verkocht, in 1990 eigendom van de Stichting Der Aa-kerk)
o: orgelkassen naar GRONINGEN Ned Hervormde kerk - Der Aa-kerk in het zuidertransept
b: A. Graindorgue, Luik 1821 vóór
o: Mart Vermeulen, Woerden ± 1905
r: Fa. Bakker & Timmenga, Leeuwarden 1937; II vp: Hw 12-Bov 8-Ped 4 ??
het orgel was in 1977 in verwaarloosde toestand. Op donderdag 21 juli 1977 werd ontdekt dat het grootste deel van het pijpwerk (± 850 metalen pijpen) was verdwenen.

Dispositie

midden 16e eeuw ?
klavieromvang F G A-g2 a2
 
1635:
Hoofdwerk C D E F G A-c3
Prestant 8 bas/discant, Holpijp 8 bas/discant, Octaaf 4, Octaaf 2, Gemshoorn 2, Sifflet 1, Mixtuur bas/discant, Trompet 8 bas/discant
Rugwerk C D E F G A-c3
Quintadeen 8 bas/discant, Prestant 4 bas/discant, Fluit 4 bas/discant, Octaaf 2 bas/discant, Sesquialter discant, Scherp bas/discant, Regaal 8 bas/discant
Schuifkoppel Hoofdwerk-Rugwerk

Geen
foto
beschikbaar

Bronvermelding van bovenstaand orgel

Boeken
Geen informatie aanwezig
Tijdschriften en andere uitgaves
Geen informatie aanwezig
Laatste update: 2018-06-22 11:46:42